vogelvoer
Verschil tussen koolmees en pimpelmees: Alle kenmerken op een rijtje!
apr
Afgelopen week kregen we bezoek van de ‘kleine broer’ van de koolmees: de pimpelmees! Deze twee vogeltjes komen allebei graag langs in tuinen en worden door veel mensen met elkaar verward. Tijd voor een lesje zoek de verschillen!
Hoewel de koolmees en pimpelmees samen lid zijn van de mezenfamilie en een soortgelijk silhouet, witte wangen en gele buik hebben, zijn er ook duidelijke verschillen tussen deze twee populaire tuinvogels. Deze kenmerken kunnen je helpen om snel te zien met welke mees je te maken hebt.
Belangrijkste verschillen tussen koolmees en pimpelmees Koolmees heeft een zwart ‘petje’, pimpelmees heeft een blauw ‘petje’ Koolmees heeft een zwarte ‘stropdas’, pimpelmees heeft een zwarte oogstreep Koolmees is groter dan pimpelmees (13 tot 15 centimeter vs. 10-12 cm) Pimpelmees heeft een blauwere indruk door zijn blauw ‘petje’ en blauwachtige vleugels Koolmees kent maar liefst 40 verschillende zangnoten, pimpelmees heeft een ‘zilveren belletjes zang’
Belangrijkste verschillen tussen de koolmees en pimpelmees
- Koolmees heeft een zwart ‘petje’,
- pimpelmees heeft een blauw ‘petje’
- Koolmees heeft een zwarte ‘stropdas’,
- pimpelmees heeft een zwarte oogstreep
- Koolmees is groter dan pimpelmees (13 tot 15 centimeter vs. 10-12 cm)
- Pimpelmees heeft een blauwere indruk door zijn blauw ‘petje’ en blauwachtige vleugels
- Koolmees kent maar liefst 40 verschillende zangnoten, pimpelmees heeft een ‘zilveren belletjes zang’
Pimpelmees en koolmees in de tuin
In veel Nederlandse tuinen zijn ze onmiskenbare bezoekers, vooral in de winter: de pimpelmees en de koolmees. Deze schattige kleine vogels vormen een olijk duo dat zich regelmatig laat zien rondom de voedersilo’s en vetbollen. Vaak kun je de pimpelmees en koolmees samen zien, waardoor ze elkaar kunnen waarschuwen voor gevaar. Maar als je ze niet tegelijk aan één twijg ziet bungelen, kan het lastig zijn om het verschil tussen een koolmees en de pimpelmees te zien.
Schattige bezoekers in de winter
De pimpelmees en koolmees zijn populaire tuinvogels, vooral wanneer het koud wordt. Ze komen dan graag langs om te foerageren op de lekkernijen die we voor ze neerleggen. Hoewel ze erg op elkaar lijken, hebben deze kleine vogelsoorten toch duidelijke verschillen in uiterlijk en gedrag.
Lastig om te onderscheiden
Op het eerste gezicht zijn koolmezen en pimpelmezen lastig uit elkaar te houden. Ze hebben allebei een kleine, mollige verschijning en bewegen zich op een gelijksoortige manier door de takken. Toch zijn er subtiele kenmerken waardoor je de twee soorten kunt leren herkennen.Hieronder bespreken we de belangrijkste verschillen tussen de pimpelmees en koolmees.
Koolmees: Kenmerken
De koolmees is een opvallende en herkenbare vogel in onze tuinen en parken. Met zijn zwarte kop, witte wangen en gele buik is hij een echte blikvanger tussen de andere vogeltjes. Maar er is veel meer te ontdekken over deze groter dan de pimpelmees.
Kleur en uiterlijk
De kenmerkende kleuren van de koolmees zijn zijn zwarte kop met opvallende witte wangen en een gele buik. Zijn rug is olijfgroen en zijn vleugels en staart zijn grijsblauw. Een duidelijke zwarte streep loopt van zijn hals tot over zijn borst, wat hem de bijnaam ‘stropdas’ oplevert.
Formaat en grootte
De koolmees is met een lengte tussen de 12 en 15 centimeter de grootste mezensoort. Daarmee is hij groter dan de pimpelmees, die meestal rond de 11-12 cm zit.
Kenmerkend Gezang
Het geluid van de koolmees is erg herkenbaar – zijn alledaagse zang klinkt als een roestige fietspomp of sirene. Maar tijdens het broedseizoen laat hij wel tot 40 verschillende noten horen in zijn gezang.
Manier van Foerageren
In tegenstelling tot de pimpelmees, die zich vaak laat zien terwijl hij acrobatisch door de takken scharrelt, zoekt de koolmees zijn voedsel vooral op de grond. Daar duwt hij bladeren opzij om insecten, spinnen, larven en rupsen te vinden.
Pimpelmees: Kleine maar kleurrijke acrobaat
De pimpelmees springt meteen in het oog door zijn opvallende kleuren. Hij draagt een helder blauw ‘petje’ en heeft een lichtgele borst. Zijn grijsblauwe ‘stropdas’ is minder uitgesproken dan bij de koolmees en loopt niet door tot aan zijn buik. Wel opvallend zijn zijn witte wangen en voorhoofd, die worden onderbroken door een elegante, zwarte oogstreep.
Opvallende kleuren
Met een gemiddelde grootte van 10 tot 12 centimeter is de pimpelmees een stuk kleiner dan zijn neefje, de koolmees. Zijn zang klinkt als een ‘zilveren belletje’: een helder, trillend geluid dat naar het einde toe daalt op de toonladder.
Formaat en grootte
Deze kleine acrobaat hangt het liefst ondersteboven aan dunne twijgjes om zijn kostje van insecten, spinnen, bessen, zaden en noten te vergaren. Hij is een echte specialist in het foerageren op moeilijk bereikbare plekjes.
Zilveren belletjes zang
De pimpelmees is een levendig en actief vogeltje dat graag samen met soortgenoten op zoek gaat naar voedsel. Zijn acrobatische manoeuvres maken hem tot een ware blikvanger in de tuin, vooral als hij zich vastgeklemd houdt aan een ‘petje’ of ‘stropdas’ om de vetbollen en voedersilo’s leeg te plunderen.
Acrobatische manier van foerageren
De pimpelmees is een schitterende, kleurrijke verschijning in de tuin. Met zijn blauw ‘petje’ en blauwachtige vleugels, samen met zijn acrobatische foerageer vaardigheden, is hij een ware lieveling onder de tuinvogels.
Andere mezensoorten in Nederland
Naast de bekende koolmees en pimpelmees, komen er in Nederland nog enkele andere mezensoorten voor. Deze soorten zijn misschien wat minder opvallend, maar zeker de moeite waard om in de gaten te houden in je tuin of in de natuur.
Kuifmees
De kuifmees heeft een opvallende spitse kuif op zijn kopje, evenals een zwarte bef. Deze mees is circa 12 cm groot en komt vooral voor in gebieden met berkenbomen, waar hij graag nestelt.
Zwarte mees
De zwarte mees is grijsbruin van kleur met een zwart kopje en witte wangvlekken. Met een formaat van ongeveer 12 cm is deze mees wat kleiner dan de koolmees, maar groter dan de pimpelmees. De zwarte mees is schuwer en leeft liever hoger in de bomen dan dicht bij mensen.
Staartmees
De staartmees is een schattig pluizenbolletje met een lange, smalle zwarte staart. Deze mees, die ongeveer 14 cm groot is, bouwt een bolvormig nest van mos met een kleine zijingang. Staartmezen zijn vaak wat moeilijker waar te nemen dan de beide vogels, omdat ze hoger in de bomen verblijven.
Al deze mezensoorten hebben hun eigen unieke kenmerken en gedrag, maar ze delen gemeen dat ze wat schuwer zijn en liever hoger in de bomen leven dan in de directe nabijheid van mensen. Toch zijn ze zeker de moeite waard om in de gaten te houden in je tuin of tijdens wandelingen in de natuur!
Wat is het verschil tussen koolmees en pimpelmees
Hoewel de verschillen tussen deze twee mezensoorten, de koolmees en pimpelmees, op het eerste gezicht klein kunnen lijken, zijn er toch een aantal duidelijke verschillen om ze van elkaar te onderscheiden. We zetten de verschillen tussen de koolmees en de pimpelmees op een rijtje, zodat je kunt zien waar je op moet letten:
Hoofdkleur en tekening
De koolmees heeft een zwart ‘petje’ met witte wangen, waardoor deze vogel de ‘petje’ en ‘stropdas’ kenmerken heeft. De pimpelmees daarentegen heeft een blauw blauw ‘petje’ en blauwachtige vleugels en een smallere, minder uitgesproken grijsblauwe halsband tekening.
Borst- en buikmarkering
Ook op borst en buik zijn beide soorten goed te herkennen. De koolmees heeft een doorgaande zwarte ‘stropdas’, terwijl de pimpelmees een gele borst heeft zonder onderbreking.
Verschil in afmeting
Naast de verschillen in kleur en tekening, is er ook een duidelijk verschil in formaat tussen een koolmees en een pimpelmees. De koolmees is namelijk groter, met een lengte van 13 tot 15 centimeter tegenover 10 tot 12 centimeter voor de pimpelmees.
Nestgedrag en broedseizoen
Het broedseizoen van de pimpelmees loopt van eind maart tot in juli. Net als de koolmees kiest het vrouwtje een nestholte in een boom of een nestkast om haar eieren in te leggen. De invliegopening van de nestkast moet wel iets kleiner zijn dan bij de koolmees, namelijk ongeveer 28 mm, zodat deze grotere soort er niet in kan.
Per seizoen legt het vrouwtje één of twee nesten met 10 tot 12 eieren, waarvan tachtig procent uitkomt. Beide ouders helpen met het grootbrengen van de jongen. Opvallend is dat zowel bij koolmezen als pimpelmezen het broedseizoen steeds iets vroeger in het jaar van start gaat, vermoedelijk door de eerdere aanwezigheid van insecten – hun voornaamste voedsel.
De gemiddelde grootte van een koolmees is 14-16 centimeter, terwijl de pimpelmees iets kleiner is, namelijk 12 tot 15 centimeter. Opvallend is ook dat de vrouwtjes dunner zijn en minder ver naar voren steken dan de mannetjes, wat enkele subtiele verschillen zijn die je goed kunt zien als je de twee soorten eerste gezicht op elkaar lijken.
De koolmees is een zeer algemene en verspreide vogel in Europa, Azië en Noord-Afrika. Het geschatte maximum aantal overwinteraars in Nederland ligt tussen de 500.000 en 2.000.000 (in 2013-2015). De koolmees leeft meestal vredelievender dan de pimpelmees en heeft een kroon op hun hoofd.
Dieet en voedselvoorkeuren
Zowel de pimpelmees als de koolmees zijn opportunistische eters die hun dieet aanpassen aan de beschikbaarheid van voedsel in de verschillende seizoenen. In de zomer bestaat hun menu voornamelijk uit larven en rupsen, samen met andere insecten zoals spinnen, vliegen en kevers. Deze eiwitrijke prooien zijn essentieel voor de opvoeding van hun jongen.
Wanneer het kouder wordt en er minder insecten beschikbaar zijn, schakelen deze mezensoorten over op zaden en noten. Pinda’s, vetbollen, zonnebloempitten, lijnzaad en hennepzaad zijn dan ook zeer geliefd bij de pimpelmezen die in de winter je tuin ook zo leuk bezoeken. Deze kleine, trillend geluid makende acrobaten zijn erg vindingrijk als het op het verkrijgen van voedsel aankomt, en hangen het liefst ondersteboven aan takken en voedersilo’s om hun kostje bij elkaar te scharrelen.
Insecten in de zomer
Tijdens het broedseizoen in de lente en zomer maken zowel de koolmees als de pimpelmees jacht op een brede variëteit aan larven en rupsen. Deze eiwitrijke prooien zijn essentieel voor de opvoeding van hun jongen. De geboorte van de jonge mezensoorten valt bovendien samen met het einde toe naar beneden gaande rupsenpiek, zodat er voldoende voedsel beschikbaar is.
Zaden en noten in de winter
Wanneer het kouder wordt en er minder insecten beschikbaar zijn, vrouwtjes dunner is en minder en dunner is en minder ver schakelen de mezensoorten over op zaden en noten zoals gepelde pinda’s, vetbollen, gepelde zonnebloempitten, lijnzaad en hennepzaad. Deze energierijke voedingsmiddelen zijn essentieel voor de overleving van de mezensoorten tijdens de wintermaanden.
Voederen van pimpelmezen in de winter
Pimpelmezen zijn dankbare gasten in de tuin, vooral als de temperaturen dalen en er minder insecten beschikbaar zijn. Door in de winter vetbollen en pindaslingers op te hangen, kun je dit levendige tuinvogeltje ondersteunen tijdens de moeilijke periode. Deze kleine maar kleurrijke acrobaten zijn namelijk dol op hoog energierijk voedsel om de kou te trotseren.
Maak je tuin meesvriendelijk
Naast het ophangen van voedsel, kun je je tuin ook op andere manieren aantrekkelijk maken voor pimpelmezen. Het plaatsen van nestkastjes met een kleine invliegopening van circa 28 mm biedt deze vogels een veilig plekje om te broeden. Zo help je niet alleen je gevleugelde vriendjes, maar kun je ook langer genieten van hun vrolijke gezang en acrobatische kunsten in jouw groene oase.
- Hang vetbollen en pinda’s op om pimpelmezen te voeren in de winter
- Plaats nestkasten met een kleine invliegopening om pimpelmezen te huisvesten
- Ontdek de 40 verschillende noten die een pimpelmees kent en geniet van hun kleurrijke acrobatiek
- Maak je tuin aantrekkelijk voor pimpelmezen en andere mezensoorten door het aanbieden van gedroogde insecten als gedroogde meelwormen en black soldier fly meelwormen.
Geluid en zang van de pimpelmees
Het gezang van een pimpelmees is zeer kenmerkend en kan worden omschreven als een helder, trillend geluid dat naar het einde toe daalt op de toonladder. Vogelliefhebbers beschrijven het als een ‘zilveren belletje’.
Het gezang van de koolmees klinkt een beetje als een roestige fietspomp of de sirene van een brandweerwagen. De koolmees kent maar liefst 40 verschillende noten in zijn repertoire, wat hem tot een veelzijdige zanger maakt.
In vergelijking met de koolmees is de zang van de pimpelmees dunner en minder ver te horen. De zingende pimpelmees is echter niet minder charmant, met zijn karakteristieke ‘piepje’ dat er vaak bovenuit springt tussen het gezang van andere tuinvogels.
Mannetjes en vrouwtjes herkennen
Het onderscheid tussen een mannetje en een vrouwtje pimpelmees is niet altijd eenvoudig te maken. Toch zijn er enkele subtiele verschillen waarmee je ze kunt herkennen. Het mannetje heeft over het algemeen fellere en helderder kleuren dan het vrouwtje. De blauwe ‘kroon op hun hoofd’ van het mannetje is iets intenser van kleur en de donkere ‘stropdas’ op de borst en buik loopt bij hem ook iets verder door.
Daarnaast kan het mannetje zijn lichtblauwe kuif veertjes omhoog zetten om imposanter over te komen. Dit is een kenmerkend gedrag dat vrouwtjes pimpelmezen niet vertonen. Al met al zijn het kleine details waarmee je kunt onderscheiden of je met een man- of vrouwtje te maken hebt.
Ondanks dat pimpelmezen op het eerste gezicht op elkaar lijken, zijn er dus wel degelijk enkele subtiele verschillen tussen de geslachten. Het vrouwtje heeft over het algemeen wat vredelievender en bescheidener kleuren, zonder de felle blauwe ‘kroon’ en de doorlopende ‘stropdas’ die het mannetje siert.
De gele borst en buik, vaak als kenmerkend voor pimpelmezen beschouwd, zijn voor beide geslachten ongeveer gelijk. Dus om het verschil tussen een mannetje en een vrouwtje te zien, moet je goed letten op de details in het verenkleed en het gedrag van de vogel.
Conclusie
Nu we de verschillen tussen koolmees en pimpelmees op een rijtje hebben gezet, kun je voortaan makkelijker zien of je een koolmees of pimpelmees in je tuin hebt rondvliegen. Zie je het verschil tussen deze twee charmante tuinvogels? Deel dit bericht met anderen en laat ze ook kennismaken met deze schattige mezensoorten!
Of je nu een koolmees of pimpelmees in je tuin hebt, beide soorten brengen kleur en gezelligheid in je buitenruimte. De koolmees is een vogel die wat groter en dominanter is, terwijl de pimpelmees opvalt door zijn blauwe vleugels en acrobatische kunsten.
Wil je meer vogels naar je tuin lokken? Overweeg dan het ophangen van nestkasten voor koolmezen en pimpelmezen. Let wel op dat de invliegopening voor pimpelmezen iets kleiner moet zijn (ongeveer 28 mm) dan voor koolmezen.
Meer over de koolmees
Wil je meer weten over de koolmees? Lees dan ook onze blog artikelen over het geluid van een koolmees, hoe je meer koolmeesjes in je tuin krijgt en het beste voer voor koolmees. Veel leesplezier!
